Adam Smit (Smith Adam 1723 -1790) Škotski filozof i ekonomista, koji je stekao obrazovanje na univerzitetu u Glazgovu i Oksfordu, a zatim bio profesor etičke filozofije na univerzitetu u Glazgovu. Pisao je o mnogim od kojih je ekonomija samo jedna. Njegov stav po pitanju ekonomskog obrazovanja je najvećim delom određen njegovim verovanjem u PRIRODNI ZAKON, po kome postoji poredak u prirodnim fenomenima, koji se može uočiti posmatranjem ili moralnim osećajem, i da društvena organizacija i pozitivno zakonodavstvo treba da se prilagode, a ne da protivreče tom poretku.

Godine 1759.objavio je knjigu Teorija Moralnih osećanja (The Theory of Moral Sentiments) čija je glavo tvrdnja da ljudski moral zavisi simpatijama od pojedinaca I ostalih ćlanova društva. Zahvaljujuči ovom delu postao je učitelj budućeg vojvode od Bukleja (Duke of Buccleuch ) i putovao sa njim u Francusku gde se Smith sastao sa drugim eminentnim misliocima svog vremena kao što su Bendžamin Freklin i francuski ekonomista Turgot.

Njegov rad „ Ispitivanje prirode i uzroci bogatstva nacija „ (Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations ) 1776. godine je bila prva sveobuhvatna rasprava u oblasti ekonomije koja se bavila teorijom proizvodnje i raspodele, prikazujući prošlost u svetlu ovih principa i dajući zaključke u vidu primena politika. Njegova glavna preokupacija je bila ekonomiski rast, pri čemu je pokretač rasta pronašao u PODELI RADA, koja dovodi do rasta outputa, TEHNIČKOG PROGRESA, i čak AKUMULACIJE KAPITALA.

Pored modela rasta, Smit se takođe bavio i mikroekonomskim pitanjima. Smatrao je da su CENE određene troškovima proizvodnje. RENTU određuju cene a ne obrnuto. Dao je sažet pregled teorija koje objašnjavaju ZARADE, uključujuči teoriju OPSTANKA, a imao je i velik broj još uvek značajnih primedbi na neto prednosti različitih zanimanja za različite ljude. Smit je smatrao da će PROFIT opadati tokom vremena usled konkurencije i sve većih teškoća u pronalaženju profitabilnih tržišta.

Administrativna kontrola cena jedan od načina na koji država utiče na ekonomski život društva, koristeći mehanizme političke vlasti.

Administrativna kontrola cena karakteristična je, pre svega, za prethodne socijalističke sisteme, zasnovane na vladavini jedne partije, državnom vlasništvu nad sredstvima za proizvodnju, dominacije politike nad ekonomijom i administrativnim mehanizmima raspodele ekonomskih resursa. Na taj način politilka vlast dovodi u sve ekonomske subjekte u položaj zavisnosti od političke vlasti i odluka koje ova donosi.

Pored toga, administrativan kontrola cena u savremenom dobu primenjuje se, pre svega, u vanrednim društvenim okolnostima, kao što su rat, uslovi ekonomske krize,nestašica vitalnih roba za život društva, elementarne nepogode – poplave, veliki požari, zemljotresi) da bi se sprečile najteže ekonomske, političke i socijalne posledice, kao i socijalni nemiri.

Intervenciju u oblasti cena država ostvaruje na jedan od sledećih načina:

• Utvrđivanjem minimalnih cena;
• Garantovanjem tzv „garantovanih cena“, što su intervencije na planu ponude, ili
• Utvrđivanjem maksimalnih cena, odnosno
• Određivanjem cena po kojima će se prodavati pojedini proizvodi, što su intervencije na planu tražnje.

Nesporna je činjenica da je adminstrativna kontrola cena suprotna osnovnim načelima tržišne privrede, jer dezavuiše osnovnu pokretačku snagu tržišne privrede – tržišnu utakmicu. [V.M.]

Demografija pojam potiče od grčke reči, odnosno kovanice od reči „demos“ narod i „grafos“ – pisati opisivati. Bavi se istraživanjem najvažnije pojave od čijeg stanja i strukture zavisi život i budućnost svakog društva, a to je ono što se savremenim rečnikom definiše kao ljudski resursi.

U tom smislu, demografija je usmerena, pre svega na dinamiku stanovništva, koja obuhvata veličinu, strukturu, podele, promene, kao što su rađanje, umiranje, starenje, migracije.

Iz toga proističe da je demografija multidisciplinarna nauka, koja u instraživanju i analizi stanovništva koristi čitav spektar drugih nauka, kao što je statistika, matematika, sociologija, ekonomija, pravo.

Materijalnu osnovu za istraživanja i analize u oblasti demogrfije predstavlja ogromno bogatstvo podataka o kretanje stanovništva, uključujući i periodečne polise stanovništva, koji daju celovitu sliku stanovništva jedne zemlje, na osnovu koje se mogu predviđati i budući trendovi.

Međutim, treba naglasiti da postoje i suprotna mišljenja koja zastupaju stav da demografija nije samostalna nauka, već kompilacija navedenih naučnih disciplina, odnosno nastojanja da se saznanja već pomenutuh nauka povežu u širu, integrativnu celinu.

Demorafija je od izuzetne važnosti za industrijske odnose, jer u svom delokrugu proučavanja ima i ljudske resurse, koji su ključna snaga razvoja nacionalne i globalne ekonomije i društv u celini. Zato demografija proučava starosnu strukturu, stanje zdravlja narod, nivo obrazovanja i duga pitanja koja govore o stvaralačkom radnom potencijalu jednog naroda.

Istorijski posmatrano, „demografija“ se prvi pu pojavljuje u tekstu belgijskog naučnika Ašila Gašara, ali se njenim ssuštinskim početkom smatra esej Tomasa Maltusa iz 1798 godine: „An eceey about population“. [D.M.]

OSTALE ODREDNICE